حسابداری پیشرفته 2 استاد: سیده محبوبه جعفری دانشجو: منصور نوری

1

فصل اول

ترکیب و تلفیق

ترکیب شرکتها

ترکیب شرکتها یعنی یک شدن چند شرکت.

شرکت برای این که رشد نماید از دو روش زیر می تواند به آن دست پیدا نماید:

-1 رشد درونی: شرکت از درون رشد می نماید. مانند این که سود انباشته با فرض صدور اوراق مشارکت انجام نماید.

-2 رشد بیرونی: شرکت از شرکت های دیگر برای رشد خود استفاده نماید.

انگیزه برای ترکیب

-1 انگیزه مالیاتی

-2 کاهش ریسک (مانند ریسک تأمین قطعات یا مواد اولیه)

-3 دسترسی سریع به مواد اولیه

-4 استفاده ظرفیت های خالی و بیکار

شکل های ترکیب

-1 ترکیب افقی

شرکت هایی که در یک راستا هستند و یکی شوند را میگویند. مانند شرکت های ایران خودرو و سایپا که دارای

فعالیت های یکسانی باشند.

-2 ترکیب عمودی

ترکیبی که در آن شرکت ها مکمل هم هستند. مانند شرکت ایران خودرو و ساپکو که ساپکو تأمین کننده مواد اولیه

شرکت ایران خودرو می باشد.

-3 ترکیب نامتجانس

شرکت هایی که هیچ سنخیتی با هم ندارند. مانند شرکت های سرمایهگذاری را نام برد که می توانند در ایران خودرو

و هم در شرکت سیمان سرمایهگذاری نمایند.

اشکال مختلف ترکیب

ترکیب ممکن است با خرید دارایی به صورت نقد انجام پذیرد که در این صورت دارای ثبت زیر خواهد بود:

××× ( دارایی ها (به تفکیک

××× ( بدهی ها (به تفکیک

مابه تفاوت بدهی و دارایی) ) ××× وجه نقد

حسابداری پیشرفته 2 استاد: سیده محبوبه جعفری دانشجو: منصور نوری

2

ممکن است با صدور سهام خود، آن دارایی را خریداری نماید. در این صورت دارای ثبت زیر خواهد بود:

××× ( دارایی ها (به تفکیک

××× ( بدهی ها (به تفکیک

××× سهام عادی

××× صرف سهام عادی

ممکن است با خرید سهام آن شرکت را خریداری نماییم که ثبت زیر لحاظ می گردد:

×××× سرمایهگذاری در شرکت الف

در صورت خرید نقدی) ) ×××× وجه نقد

×××× سرمایهگذاری در شرکت الف

×××× سهام عادی

اگر به صورت سهام باشد) ) ×××× صرف سهام عادی

روش های ترکیب تجاری

-1 ادغام

اگر دو شرکت فرض شرکت الف و ب وجود داشته باشد بعد از ترکیب فقط شرکت ب را داشته باشیم، به آن اطلاق

می گردد که در اینجا شرکت الف حذف گردیده است.

-2 تلفیق

اگر دو شرکت الف و ب را داشته باشیم و هر دو شرکت حذف گردد و شرکت جدید به نام ج پدید آید به آن تلفیق

می گویند.

-3 تحصیل

در تحصیل هر دو شرکت شخصیت حقوقی خود را حفظ نموده و همچنان وجود داشته که ما صورت های مالی تلفیقی

برای آن ها تهیه می نماییم و در این شکل و روش هیچ شرکتی حذف نخواهد شد.

انواع شکل شرکت

شرکت اصلی (مادر): شرکتی که سهام دیگر شرکت را خریداری نموده است و همان خریدار می باشد.

شرکت فرعی: شرکتی که سهامش را فروخته است و همان فروشنده سهام می باشد.

صورتهای مالی تلفیقی

صورت های مالی تلفیقی که شرکت اصلی تهیه می نماید در بر گیرنده هم صورت مالی خود شرکت اصلی و هم

صورت های مالی شرکت های فرعی می باشد که سهامداران شرکت های اصلی ذینفعان آن بوده و از شرکت اصلی مطالبه

می نماید.

حسابداری پیشرفته 2 استاد: سیده محبوبه جعفری دانشجو: منصور نوری

3

در تلفیق 3 نوع صورت مالی وجود دارد:

-1 صورت مالی تلفیقی شرکت های مادر

-2 صورت های مالی تلفیقی شرکت های فرعی

-3 صورت های مالی تلفیقی از ترکیب شرکت های مادر و شرکت های فرعی

روش های تلفیق

-1 روش ترکیب خرید

-2 روش اتحاد منافع (منسوخ شده)

روش خرید

برای خرید سهام شرکت دیگر، شرکت متحمل هزینه هایی می گردد که به آن هزینههای مرتبط با تلفیق می گویند که

شامل موارد زیر می باشد:

-1 هزینههای مستقیم: هزینه هایی که جزء لاینفک تحصیل آن سرمایه گذاری بوده و به خاطر تحصیل آن دارایی ایجاد

شده است.

-2 هزینههای غیرمستقیم: هزینه هایی مانند تأمین مالی که جزء بهای تمام شده محسوب نشده و غیرمستقیم هستند

مانند بهره اوراق مشارکت و ...

( مثال ( 1

شرکت الف 100 % از سهام شرکت ب را به مبلغ 1.000.000 ریال در ازای صدور 1000 سهم 800 ریالی به مبلغ هر

سهم 1000 ریال و پرداخت 10.000 ریال بابت مشاوره ارزیاب خریداری کرد. مطلوب است ثبت مربوط به سرمایهگذاری در

دفاتر شرکت خریدار.

پاسخ: (ثبت مرکب)

(1.000.000+10.000) سرمایهگذاری در سهام شرکت ب 1.010.000

وجه نقد 10.000

(1000×800) سهام عادی 800.000

صرف سهام 200.000 (اختلاف قیمت اسمی و بازار)

سرقفلی

دارایی های ناشناخته را سرقفلی می گویند و سرقفلی حداکثر تا 20 سال مستهلک می گردد. مثال زیر برای روشن شدن

مفهوم سرقفلی بیان می گردد:

حسابداری پیشرفته 2 استاد: سیده محبوبه جعفری دانشجو: منصور نوری

4

( مثال ( 2

شرکت الف 100 % شرکت ب را به مبلغ 6.000.000 ریال به صورت نقد خریداری نمود. ×1/01/ فرض کنید در تاریخ 01

علاوه بر آن بابت حق الزحمه و حسابداری 500.000 ریال پرداخت نموده است. ترازنامه شرکت ب به ارزش دفتری و بازار به

شرح زیر می باشد:

شرح ارزش دفتری ارزش بازار

500.000 وجه نقد 500.000

350.000 ح/دریافتنی 350.000

600.000 موجودی کالا 450.000

1.600.000 ساختمان (خالص) 1.300.000

1.400.000 تجهیزات (خالص) 1.200.000

4.450.000 جمع دارایی ها 3.800.000

500.000 بدهی ها 500.000

سهام عادی 1.000.000

3.950.000 صرف سهام عادی 800.000

سود انباشته 1.500.000

4.450.000 جمع بدهی و ح.ص.س 3.800.000

با توجه به اطلاعات ارائه شده مطلوب است :

الف: ثبت زمانی سرمایه گذاری

ب: شناسایی سرقفلی

ج: باقی مانده عمر مفید تجهیزات و ساختمان 5 سال است و شرکت اصلی قصد دارد سرقفلی را

10 ساله مستهلک نماید.

انجام ثبت های لازم در دفاتر شرکت اصلی در پایان سال مالی.

پاسخ الف:

(6.000.000+500.000) سرمایهگذاری در شرکت ب 6.500.000

وجه نقد 6.500.000

پاسخ ب:

(1.000.000 + 800.000 + 1.500.000) = ارزش دفتری ح. ص. س شرکت فرعی 3.300.000

6.500.000 مازاد پرداختی 3.300.000 = 3.200.000

600.000 ارزش موجودی کالا 450.000 = 150.000 × %100 = افزایش ارزش موجودی کالا 150.000

1.600.000 ارزش ساختمان 1.300.000 = 300.000 × %100 = افزایش ارزش ساختمان 300.000

1.400.000 ارزش تجهیزات 1.200.000 = 200.000 × %100 = افزایش ارزش تجهیزات 200.000

650.000 جمع افزایش یافته

جمع افزایش یافته 650.000

3.200.000 مازاد پرداختی

سرقفلی 2.550.000

حسابداری پیشرفته 2 استاد: سیده محبوبه جعفری دانشجو: منصور نوری

5

پاسخ ج:

(با فرض وجود سود) ثبت بابت سود خالص شرکت فرعی:

×××× سرمایهگذاری در شرکت ب

×××× درآمد حاصل از سرمایهگذاری

ثبت بابت سود سهام پرداختی شرکت فرعی:

×××× وجه نقد/سود سهام دریافتی

×××× سرمایهگذاری

محاسبه ارزش واقعی دارایی

ثبت بابت موجودی کالا: (موجودی کالا مستهلک نمیشود و ارتباط مستقیمی با درآمد دارد)

درآمد حاصل از سرمایهگذاری 150.000

سرمایهگذاری در سهام شرکت ب 150.000

ثبت بابت ساختمان:

درآمد حاصل از سرمایهگذاری 60.000

(300.000 ÷ سرمایهگذاری در سهام شرکت ب 60.000 (عمر مفید 5 سال

ثبت بابت تجهیزات:

درآمد حاصل از سرمایهگذاری 40.000

(200.000 ÷ سرمایهگذاری در سهام شرکت ب 40.000 (عمر مفید 5 سال

ثبت بابت سرقفلی:

درآمد حاصل از سرمایه گذاری 255.000

(2.550.000 ÷ 10 سال ) سرمایهگذاری در سهام شرکت ب 255.000

مراحل تهیه صورت های مالی تلفیقی

-1 ابتدا حسابهای فی مابین شرکت را حذف می نماییم.

-2 حذف حساب های سرمایه گذاری.

-3 جمع سایر دارایی ها و بدهی ها.

حالت های تملک در صورت های مالی تلفیقی

حالت اول

تملک 100 % سهام شرکت فرعی به قیمت ارزش دفتری

(3- (مثال 1

شرکت آریا کلیه سهام شرکت آسیا را به مبلغ دفتری، به مبلغ 400.000 ریال خریداری × فرض کنید در ابتدای سال 1

نمود. همچنین فرض کنید شرکت آسیا 50.000 ریال از شرکت آریا طلب دارد و چنانچه ترازنامه های دو شرکت در زمان

خرید به صورت زیر می باشد:

حسابداری پیشرفته 2 استاد: سیده محبوبه جعفری دانشجو: منصور نوری

6

شرح شرکت آریا شرکت آسیا

50.000 وجه نقد 250.000

80.000 ح/دریافتنی 200.000

50.000 موجودی کالا 150.000

------ سرمایهگذاری در شرکت آسیا 400.000

------ زمین 800.000

500.000 ساختمان 700.000

680.000 جمع دارایی ها 2.500.000

100.000 ح/ پرداختنی 380.000

180.000 اسناد پرداختنی 420.000

300.000 سهام عادی 1.000.000

100.000 سود انباشته 700.000

680.000 جمع بدهی و ح.ص.س 2.500.000

مطلوب است تهیه ترازنامه تلفیقی در حالت فوق.

پاسخ:

نکته: در زمان خرید سرمایهگذاری فقط ترازنامه تلفیقی را تهیه می کنیم ولی در زمان های بعد از خرید، سایر

صورت های مالی را می توانیم تهیه نماییم.

شرح شرکت آریا شرکت آسیا

تعدیلات تلفیقی بد ترازنامه بس

300.000 50.000 وجه نقد 250.000

230.000 150.000 80.000 ح/دریافتنی 200.000

200.000 50.000 موجودی کالا 150.000

---- 2400.000 ---- سرمایهگذاری در شرکت آسیا 400.000

800.000 ---- زمین 800.000

1.200.000 500.000 ساختمان 700.000

2.730.000 680.000 جمع داراییها 2.500.000

430.000 150.000 100.000 ح/ پرداختنی 380.000

600.000 180.000 اسناد پرداختنی 420.000

1.000.000 2300.000 300.000 سهام عادی 1.000.000

700.000 2100.000 100.000 سود انباشته 700.000

2.730.000 450.000 450.000 680.000 جمع بدهی و ح.ص.س 2.500.000

ثبت های تلفیقی:

1 - حذف حساب های فیمابین

حساب پرداختنی 50.000

حساب دریافتنی 50.000

حسابداری پیشرفته 2 استاد: سیده محبوبه جعفری دانشجو: منصور نوری

7

2 - حذف حساب های سرمایهگذاری

سود انباشته 100.000

سهام عادی 300.000

سرمایهگذاری در سهام شرکت آسیا 400.000

حالت دوم

تملک 100 % سهام شرکت فرعی به قیمت ارزش بازار

(3- (مثال 2

اگر شرکت آریا 100 % از شرکت آسیا را به مبلغ 580.000 ریال خریداری کرده باشد همچنین فرض کنید شرکت آسیا

50.000 ریال از شرکت آریا طلب دارد و چنانچه ترازنامههای دو شرکت در زمان خرید به صورت زیر بوده و با این فرض که

ارزش بازار موجودی کالا و ساختمان به ترتیب 30.000 و 50.000 ریال بیشتر از ارزش دفتری آن باشد، ترازنامه تلفیقی آن

را تهیه نمایید.

شرح شرکت آریا شرکت آسیا

50.000 وجه نقد 70.000

80.000 ح/دریافتنی 200.000

50.000 موجودی کالا 150.000

------ سرمایهگذاری در شرکت آسیا 580.000

------ زمین 800.000

500.000 ساختمان 700.000

680.000 جمع دارایی ها 2.500.000

100.000 ح/ پرداختنی 380.000

180.000 اسناد پرداختنی 420.000

300.000 سهام عادی 1.000.000

100.000 سود انباشته 700.000

680.000 جمع بدهی و ح.ص.س 2.500.000

مطلوب است تهیه ترازنامه تلفیقی در حالت فوق.

پاسخ:

شرح شرکت آریا شرکت آسیا بد تعدیلات بس ترازنامه تلفیقی

120.000 50.000 وجه نقد 70.000

230.000 150.000 80.000 ح/دریافتنی 200.000

230.000 230.000 50.000 موجودی کالا 150.000

---- 2580.000 ---- سرمایهگذاری در شرکت آسیا 580.000

800.000 ---- زمین 800.000

100.000 سرقفلی 2100.000

1.250.000 250.000 500.000 ساختمان 700.000

2.730.000 680.000 جمع داراییها 2.500.000

430.000 150.000 100.000 ح/ پرداختنی 380.000

600.000 180.000 اسناد پرداختنی 420.000

1.000.000 2300.000 300.000 سهام عادی 1.000.000

700.000 2100.000 100.000 سود انباشته 700.000

2.730.000 630.000 630.000 680.000 جمع بدهی و ح.ص.س 2.500.000

حسابداری پیشرفته 2 استاد: سیده محبوبه جعفری دانشجو: منصور نوری

8

ثبت های تلفیقی:

1 - حذف حساب های فیمابین

حساب پرداختنی 50.000

حساب دریافتنی 50.000

2 - حذف حساب های سرمایه گذاری

580.000 (300.000+100.000) = مازاد پرداختی = 180.000

موجودی کالا 30.000

180.000 مازاد